Cinsel kimlik gelişimiyle çocukların kendisinin ve diğerlerinin özel alanını fark etmesi, yaşam içerisinde kendi özel alanını koruyabilmesi, diğerlerinin özel yaşamına saygı gösterip onlarla arasına sağlıklı sınırlar koyabilmesi mahremiyet eğitiminin içeriğini oluşturmaktadır.
Çocuğa Mahremiyet Eğitimi Ne Zaman Verilmelidir?/ Nelerden Bahsedilmelidir?
Mahremiyet eğitiminde; çocuğun bedenini/karşı cinsle olan farklılığını bilmesi, bedeninin ona ait olduğu/söz sahibinin sadece kendisinin olduğu, mahremiyetin neden gerekli olduğu, iyi-kötü dokunuşun ne olduğu, özel bölgelerin nereler olduğu, bu bölgelere kimlerin dokunabildiği, kimlerin dokunamayacağı, kendisini istenmeyen dokunuşlara karşı nasıl savunması gerektiği amaçlanır.
Çocuklarda 3-6 yaş arasında cinsel kimlik gelişimi başlar. Birtakım konularla ilgili sorular sormaya başlar. Sorduğu sorular için çocuğa olumsuz tepki vermeden yaşıyla orantılı olarak açıklanmalıdır. Merak ettiği şeyler için “ayıp-günah” gibi kelimelerle çocuk korkutulup, utandırılmamalıdır. Olabildiğince çocuğa destekleyici davranmak, sorularını cevaplamak ruhsal gelişimi için faydalı olacaktır.
- Özel bölgelerin anlatılması; vücudumuzdaki özel bölgeleri ve bunların gizlenmesi gerektiği bilgisi çocuğa 3 yaş itibariyle verilmelidir. Bu bölgelere sadece anne-baba ve doktorların dokunabileceği, bir başkasının dokunmaması gerektiği çocuğa mutlaka öğretilmelidir. Bir başkası vücuduna dokunduğunda ya da dokunmaya çalıştığında ne yapması gerektiğinin bilgisi verilmelidir.
- İyi dokunuş; çocuklar yaşları itibariyle bazı dokunuşların ne anlama geldiğini anlayamayabilirler.
İyi dokunuş, örneğin; anne-babanın çocuğuna sarılması, onu öpmesi, çocuğun kendini iyi hissetmesi
- Kötü dokunuş; çocuğun tanıdığı ya da tanımadığı, özel bölgelerine dokunmaya yetkisi olmayan kişilerin çocuğa onun izni olmadan istemediği halde dokunmaya çalışması ve çocuğun bu dokunuştan rahatsız olmasıdır. Çocuğa, tekrar tekrar bir başkasının vücudunun özel kısımlarına dokunmaya ya da bakmaya çalışmasının doğru olmadığı eğer böyle bir durum olursa bunu mutlaka korkmadan söylemesi gerektiği anlatılmalıdır. O an nasıl tepki vereceği çocuğa öğretilmelidir.
- Sır kavramı; sır ya da gizlilik istismarcıların sıklıkla başvurdukları yöntemlerdir. Burada çocuğu endişelendiren, rahatsız eden, kendini kötü hissetmesine neden olan sırlar kötüdür ve asla saklanmamalıdır gibi bilgiler çocuğa öğretilmelidir.
- Kıyafetlerinin başkalarının yanında değiştirilmesi; burada dikkat edilmesi gereken en önemli kavram daha küçük, anlamaz diye düşünüp kıyafetlerinin başkalarının yanında dahi olsa çıkarılmamalıdır.
- Banyo-tuvalet ihtiyacı; çocuğa banyo yaptırırken ya da tuvaletine yardımcı olurken, özel bölgelerine dikkatli davranmak, örneğin; o bölgelere kafayı hafif yana çevirerek-gözleri kısarak bakmak gibi.. çocuğun mahremiyet duygusunu daha iyi kavramasına neden olur. Çocuk bakım vereni aynaladığı için mahremiyetine saygı duyulan çocuk, bunu içselleştirip artık o davranışı kazanmış olacaktır. 4-5 yaş civarında artık çocuğa banyoyla ilgili ufak görevler vermek hem sorumluluk kazanmasına hem de mahremiyet duygusunun gelişimine faydalı olmuş olacaktır.
- Çocukları dudaktan-diğer haz alabileceği bölgelerden öpmek (ense,kulak,boyun gibi); çocukların mahremiyet ve cinsel gelişimi açısından ilerleyen dönemlerde çeşitli ruhsal sorunlara neden olabilmektedir. Çocuk, bu yaklaşımı sevgi dili sanıp diğerlerine de aynı şekilde yaklaşmayı normal bulur.
- Çocukları özel bölgelerin isimleriyle sevmek; çocukların cinsel organlarına dokunup, o bölgeler üzerinden sevmek doğru değildir. Çünkü, bu yapılan şey özel alanın ihlalidir. Çocuk olsa da her bireyin bir sınırı kendi alanı vardır. Bir yetişkin bizler bu alanlarımzı nasıl koruyup kolluyorsak çocuklarımızın da ilerde koruyabilmesi için onlara öncü olup alanlarına saygı duymamız gerekir.
- Banyo-tuvalet-yatak odalarına izin alarak girmek; çocuklara evlerde ki özel alanlara kapı çalarak girmesi gerektiği örnek olarak öğretilmelidir. Bakım verenler de bu konuda çocuğun evde ki özel alanına girerken aynı hassasiyeti göstermesi, çocuk için örnek olması gerekmektedir
- İzledikleri içeriklere dikkat etmek; çocuklar rol model alarak, taklit yoluyla öğrendikleri için izledikleri içeriklere dikkat edilmelidir. İzledikleri şeylerin doğru ya da yanlış olduğunu bilmeden bir başkası üzerinde deneyebilir.
HATIRLATMA
- Çocuklar kendileri istemedikleri takdirde tanıdığı birine temas etmeme hakkı vardır. Örneğin; hadi kızım, oğlum amcana-teyzene sarıl, öp… Bu çocuğun kendi seçimidir, ısrarcı olunmamalıdır.
- Eğer çocuk istismar konusunda olayı anne-babaya anlatıyorsa dikkate alınmalıdır. Bu kişi tanıdığınız birisi olsa bile. Çocuğun kendini ifade edebilmesine izin verilmelidir.
- Çocuğu istismar eden kişi bir yabancı da olabilir. Çocuğa başkalarının çeşitli tekliflerine nasıl tepki vereceği anlatılmalıdır.
- Bu yaş grubu somut dönemde olduğu için karşılaşmadığı, görmediği, duymadığı, yaşamadığı olay varmış, olmuş gibi anlatma olasılığı düşüktür. Bazen olmamış olayları olmuş gibi anlatabilirler. Bu ayrımı yapabilmek için çocuğun anlattığı olaya bakmak gereklidir. Neyi nasıl anlatıyor. Daha önce karşılaşmadığı bir şeyi anlatıyorsa burada çocuk dikkate alınıp, olayın üstüne gidilmelidir.
- Çocuğunuzda gözlemlediğiniz ve yönetmekte zorlandığınız durumlarda lütfen bir uzmana başvurunuz.
